Σπηλαιο Αρχεδημου (Νυμφοληπτου)

                                                 Σπηλαιο Αρχεδημου η' Νυμφοληπτου

Στις νοτιες πλαγιες του Υμηττου, στην βορεια Βαρη και σε υψομετρο περι τα 260 μετρα, συνανταμε ενα πολυ ιδιαιτερο σπηλαιο. Στο λοφο Κρεβατι λοιπον, 5 χιλιομετρα απο την Σχολη Ευελπιδων, βρισκεται το Σπηλαιο του Αρχεδημου, γνωστο και ως το Σπηλαιο του Νυμφοληπτου.

Το ονομα του το οφειλει στον λιθοξοο Αρχεδημο που καταγοταν απο τη Θηρα, τον οποιο αποκαλουσαν "νυμφοληπτο", καθως οπως λεει ο μυθος, ακουγε τα Χθονια αυτα πλασματα να του μιλουν και να τον καλουν κοντα τους στο σπηλαιο αυτο.

Εκεινος λοιπον,κατα τον 5ο αιωνα πχ, εγκατασταθηκε στο χωρο και καταπιαστηκε με την διαμορφωση του σε λατρευτικο Ιερο προς τιμην των Νυμφων, του Πανος και του Απολλωνα.

Ετσι, το πρωτο πραγμα που τραβαει το βλεμμα του επισκεπτη μολις βρεθει στον κυριο θαλαμο του σπηλαιου, δεν ειναι αλλο απο την αναγλυφη προσωπογραφια του Αρχεδιμου, με το σφυρι και την σμιλη του, τα βασικα εργαλεια της δουλειας του.
Συνανταμε ομως και εναν περιτεχνο βωμο, αφιερωμενο στον Θεο Πανα, μα και ενα, ακεφαλο δυστυχως σημερα, αγαλμα μιας καθιστης Θεοτητας.

Για την ταυτοτητα της Θεοτητας αυτης, μονο ικασιες μπορουν να γινουν, καθως καποιοι θεωρουν πως προκειται για τον Απολλωνα, αγαπημενη Θεοτητα στην πατριδα του Αρχεδημου, τις Κυκλαδες, αν και οι πιθανοτητες συγκλινουν προς την θηλυκη φυση της απεικονιζομενης μορφης.

Υπαρχουν γραπτες πληροφοριες για αναγλυφα, που δεν ειναι πλεον ορατα, συμπεριλαμβανομενης μιας λεοντοκεφαλης, η οποια ηταν σκαλισμενη πλησιον του αγαλματος. Ενα στοιχειο που ενισχυει την θεωρια πως προκειται για απεικονιση της Γαιας, της Ρεας η' της Κυβελης. Θεοτητες Χθονιας προελευσης και ακρως ταιριαστες να λατρευονται σε εναν χωρο σαν αυτον. Η λατρεια της Μεγαλης Θεας ειναι ταυτησμενη με αυτη των Νυμφων και του Πανος, ετσι αυτη η εκδοχη φαινεται να κερδιζει συνεχως εδαφος.

Στους Βυζαντινους χρονους, ο χωρος δεχεται την επεμβαση του Χριστιανισμου και απο την περιοδο του Κωνσταντινου του 1ου, εως και την εποχη του Αρκαδιου, μετατρεπεται σε Χριστιανικο τοπο λατρειας οπως αποδεικνυουν το πληθος, Βυζαντινης νοοτροπιας, λυχναριων που ανακαλυφθηκαν στον χωρο, κατα την διαρκεια ανασκαφων που διεξηγαγε, στις αρχες του 20ου αιωνα, η Αμερικανικη Σχολη Καλων Τεχνων στην Αθηνα.

Σημερα το σπηλαιο εχει χασει αρκετη απο την αιγλη του χαρη στην ανθρωπινη παρεμβαση, που δεν δειχνει παντα τον δεοντα σεβασμο σε μερη σαν και αυτο, πλουσια σε φυσιολατρικη μα και ιστορικη αξια.

Μπορει να μην χαιρει τοσης εκτιμησης και να μην εχει καταφερει να τραβηξει την προσοχη του Υπουργειου Πολιτισμου, ωστε να δαπανησει κονδυλια για την προστασια και την αναδειξη του, ομως στο παρελθον ειχε καποιους πολυ αξιολογους επισκεπτες.
Μεταξυ αυτων οι: Fauvel, Gell, Ross, ο Λορδος Βυρων καθως και το βασιλικο ζευγος του Οθωνα και της Αμαλιας.

Ο γνωστοτερος ομως βεβαια επισκεπτης του σπηλαιου, δεν ειναι αλλος απο τον Φιλοσοφο Πλατωνα, που σε παιδικη ακομα ηλικια, ειχε επισκεφθει τον χωρο με τους γονεις του.
Ο μυθος μαλιστα θελει, να ερχονται μελισσες και να σταζουν μελι στα χειλη του μικρου Πλατωνα, προφητευοντας ετσι την μελλοντικη του ευγλωττια.
Πιστευεται επισης, πως αυτος ειναι ο χωρος που, αργοτερα, τον ενεπνευσε για την γνωστη σε ολους μας, Αλληγορια του Σπηλαιου.

Παρολο που σημερα τα γλυπτα του ειναι φθαρμενα, οχι τοσο απο τον χρονο αλλα απο την αλογιστη, ανθρωπινη παρεμβαση, παρολο που οι λαξευτες του σκαλες που οδηγουν ευλαβικα στο εσωτερικο του σπηλαιου ειναι πια κατεσταμμενες και αποκρημνες, ο χωρος καταφερνει να διατηρει, ακομα και αμυδρα τους κραδασμους και την αλλοκοσμη ατμοσφαιρα του.

Γιατι αυτοι οι κραδασμοι ειναι και η αιτια που καποτε, ενας λιθοξοος απο την Θηρα, ηρθε εδω και μετετρεψε αυτο το σπηλαιο, σε Εργο Ζωης.
Ειναι ο λογος που παρολο που στο αναγλυφο του, φαινεται να περπατα προς το μερος μας, το κεφαλι του ειναι παντα γυρισμενο με κατανυξη και σεβασμο προς τη Μεγαλη Μητερα...